The participation of koye Muhammed Mala (the big Mullah) in the political field

Authors

  • Yasin Xalid Hassan Department of history, College of Human Sciences, University of Sulaimani, Sulaimani, Kurdistan Region, Iraq
  • Abdullah Ahmed Abdullah Department of history, College of Human Sciences, University of Sulaimani, Sulaimani, Kurdistan Region, Iraq

DOI:

https://doi.org/10.26750/Vol(10).No(3).Paper19

Keywords:

Malai Gawra, Politics, Kurd Issue.

Abstract

Malai Gawra (Mala Mohammadi Koi) is the son of Mala Abdullah, the son of Mala Asaad, the son of Mala Abdulrahman whose family is known as (Jali Zada). He was born in Koya in 1876 and died in 1943. Through a brief look at the history of this family which takes more than 500 years we realize that they have played a great role and participated in social and political events of their time. During 67 years of Malai Gawra's life he witnessed and took part in three different changes and historical stages such as, the end of Ottoman empire era (Abdul Hamid II, Itihad and Taraqi, the English invasion of Kurdistan and Iraq, and the monarchy era in Iraq; Faisal I and his son Ghazi).

This study aims at analyzing the outlook and participation of Malai Gawra in the political matters and events of his era along with analyzing three foremost stages and political events he contributed in through analytical and descriptive methods.

References

ئەحمەد، زامدار (٢٠٢١)، مەلای گەورە و مەسعود محەمەد لە چەند دێڕێکدا، هەولێر، شەهاب

ئێدمۆنس، سیسیل جۆن (٢٠٠٤)، کورد تورک عەرەب، و: حامید گەوهەری، چاپی سێیەم، هەولێر، ئاوێر.

العامری، ڕاهی مزهر (٢٠١٨)، ڕۆڵی سیاسی مەسعود محەمەد لە عێراقدا ١٩١٩_١٩٦٨، و: محەمەد تاتانی، کۆیە، لاسی سەنتەر.

بابان زادە، کامەران (٢٠١٢)، ڕۆڵی سیاسی مەلا محەمەدی کۆیی (مەلای گەورە)، سلێمانی. سەنتەری پەرەپێدانی لاوان.

تەیب، جەمال فەتحوڵا (٢٠٠٨)، کۆیە ١٩١٨-١٩٥٨، چاپی دوەم، هەولێر، شەهاب.

جەلیزادە، دڵدار (٢٠٢١)، مەلای گەورە_موحەمەد کوڕی مەلا عبداللە کوڕی مەلا ئەسعەدی جەلیزادە، تەفسیر.

جەلیزادە، نەجیبەخانی (٢٠١١)، مێژوی جەلیزادە، کۆیە، سەنتەری لێکۆڵینەوە و پەخشی کۆیە.

حسین، فاضل (٢٠٠٧)، کێشەی ویلایەتی موسڵ، و: محەمەد شاکەلی، چاپی دوەم، کەرکوک، ڕۆژهەلات.

حلمی، ڕەفیق (١٩٨٨)، یاداشتی کوردستانی عێراق و شۆڕشەکانی شێخ مەحمود، ڕۆشنبیری و لاوان.

حەوێزی، تاهیر ئەحمەد (٢٠٠٧)، مێژوی کۆیە، بەرگی یەکەم، چاپی دوەم، بغداد، نصیر.

حەوێزی، طاهیر ئەحمەد (٢٠٠٧)، مێژوی کۆیە، بەرگی دوەم، کاروان.

حيدرى، ممتاز (١٩٧٥)، مەلای گەورە (مەلا محەمەدی کۆیی)، هەولێر، شارەوانی.

سەنگاوی، نەجم (٢٠١٧)، باشوری کوردستان ڕوداو_ دەستکەوتەکان ١٩٠٠-٢٠١٦، چوارچرا.

شارەزا، کەریم (٢٠١٣)، کۆیە و شاعیرانی، بەرگی دوەم، هەولێر، شەهاب.

شارەزا، کەریم و ئەوانی دی (٢٠٠٩)، کۆیە لە ڕەوتی شارستانیەتدا، هەولێر، وەزارەتی ڕۆشنبیری.

شێخ وەسانی، هاوکار عبداللە (٢٠١٧)، ژیان و ئەزمونی مەلای گەورە، هەولێر، تەفسیر.

علاء الدین، عبدالخالق (٢٠٠٩)، مەلای گەورە_ زانا و ئەدیب و شاعیر، چاپی دوەم، هەولێر، منارە.

عەلائەدین، عەبدولخالق (٢٠١٤)، کۆیە... ناودارانی، هەولێر، بەڕێوەبەرایەتی گشتی کتێبخانە گشتییەکان.

قەزاز، ڕەمزی (_)، بزوتنەوەى سیاسی و ڕۆشنبیری کورد لە کۆتاییچەرخی نۆزدەهەمەوە تا ناوەراستی سەدەی بیست.

کاکە مەحمود، ڕیاز، جەلال، شکار (٢٠٢١)، دیداری گەورەکان_ گفتوگۆی گروپی گوڵنار لەگەڵ گەورە کوردانی سەدەی بیست، گوڵشەن.

کۆیی، مەلا محمدی (مەلای گەروە) (١٩٦٩)، دیاری مەلا محمدی کۆیی، چاپی چوارەم، هەولێر، کوردستان.

گورژی، مەلا حوسێنی (٢٠٠٩)، کوڵی دڵی مەلای گەورەی کۆیی، هەولێر، تەفسیر.

ماکداول، دیڤید (٢٠٠٢)، مێژوی هاوچەرخی کورد، و: ئەبوبەکر خۆشناو، بەرگی یەکەم، سلێمانی، ڕون.

محەمەدئەمین، کامەران ئەحمەد (٢٠٠٠)، کوردستان لەنێوان ململانێی نێودەوڵەتی و ناوچەییدا ١٨٩٠-١٩٢٠، سلێمانی، سەردەم.

محەمەد، مەسعود (١٩٩٢)، گەشتی ژیانم، ستۆکهۆڵم.

محەمەد، مەسعود (٢٠١٠)، حەماغای گەورە، چاپی دوەم، هەولێر، ئاراس.

محێدین، واحد عومەر (٢٠٠٦)، دانوستانەکانی بزوتنەوەى ڕزگاریخوازی نەتەوەیی کورد و حکومەتەکانی عێراق ١٩٢١-١٩٦٨، سلێمانی، سەنتەری لێکۆڵینەوەی ستراتیجی کوردستان.

مەلای گەورە (مەلا محمدی کۆیی) (٢٠٠٩)، تەفسیری کوردی لە کەلامی خوداوەندی، بەرگی یەکەم، سلێمانی، حەمدی.

ناوخۆش، سەلام (٢٠١٩)، شکستی حوکمرانی کورد لە سەدەیەکدا ١٩١٩-٢٠١٩، خاک.

هەورامی، نەبەز (٢٠١٨)، محەمەد جەلیزادە (مەلای گەورە)، بەرگی یەکەم، ڕێکخراوی زانست بۆ باس و توێژینەوە.

های، دابلیو- ئار. (٢٠١٦)، دو ساڵ لە کوردستان، و: لوقمان باپیر، هەولێر، ڕۆژهەڵات.

احمد، كمال مظهر (_)، كركوك و توابعها_ حكم التأريخ و الضمير، الجزء الاول، ڕينوين.

الحسینی، السید عبدالرزاق (١٩٨٨)، تأريخ الوزرات العراقية، الجزء الاول، بغداد، دار الشؤون الثقافية.

اسكندر، سعد بشير (2007)، من التخطيط الي التجزئة سياسة بريطانيا العظمى تجاه مستقبل كردستان 1915-1923، ژین.

اسماعیل، زبیر بلال (١٩٦٨)، تأريخ اربيل_ دراسته تأريخية عامة لاربيل و انحائها منذ اقدم العصور حتي الحرب العالمية الاولي، هەولێر، الثقافة.

الطالباني، جلال (1971)، كردستان و الحركة القومية الكردية، الطبعة الثانية، بيروت، دار الطبعة للطباعة و النشر.

الادهميى، محمد مظفر (1974)، المجلس التأسيسي العراقي، دراسته تأريخية سياسية، مطبعة السعدون، بغداد.

الدوسكي، سالار عبدالكريم فندي (2008)، دور نواب السليمانية في المجلس النيابي العراقى 1945-1958، دهوك، خانى.

حیدری، جواد فقي علي الجوم (٢٠٠٦)، محمد بن عبداللة الجلي (مەلای گەورە) و جهودە العلمیە، سلسلە ڕسائل جامعیە ٣، اربیل، التفسیر.

شیخانی، اسماعیل (٢٠١٥)، الجهود الاصلاحية للعلامة محمد جليزاده (مەلای گەورە) في المجالات التربوية الاجتماعية السياسية، لقاء اته مع المسؤلين، سلێمانی، چوارچرا.

طقوش، محمد سهيل (2015)، تأريخ العراق الحديث و المعاصر، بيروت، دار النفائس.

لونکریک، ستيڤن همسلی (١٩٨٨)، العراق الحدیث من 1900-1950، ترجمه: سليم طه التكريتي، الجزء الاول، بغداد.

بن عربية، شهرزاد (2020)، السياسة البريطانية قي العراق 1920-1945، جامعة محمد بو ضياق، قسم التاريخ

سعيد، عمر حسين (2019)، الاحكام القضائية الفقهية لمحمد جليزادة_ دراسة مقارنة_ اطروحة دكتورا، فاكلتي التربية في جامعة كويه، كويه.

سەجادی، عەلائەدین (١٩٤٤)، ترجمەی ژیانی مامۆستا مەلا محمدی کۆیی، گۆڤاری گەلاوێژ، ژمارە ١١، ساڵی (٥) تشرینی دوەم.

شارەزا، کەریم (٢٣/٢/١٩٧٣)مەلا محەمەدی کۆیی و شیعری سیاسی، هاوکاری، ژمارە ١٥٥.

کەریم، حسین حسن (٢٠١٩)، کاریگەری زانایانی جەلیزادە لە گەشەپێدانی شارستانێتی کۆیەدا، گۆڤاری بنکەی ژین، ژمارە ١٠.

علي، جواد فقي (2010)، الصلة العلمية و العائيلية بين مەلای گەورە و ملا ابی بکر افندی، گۆڤاری زانکۆی کۆیە، ژمارە ١٧.

Published

2023-09-29

How to Cite

Hassan , Y. X. ., & Abdullah, A. A. . (2023). The participation of koye Muhammed Mala (the big Mullah) in the political field. Journal of University of Raparin, 10(3), 400–428. https://doi.org/10.26750/Vol(10).No(3).Paper19

Issue

Section

Humanities & Social Sciences