The Role of Ottomans and Iranians in the Internal Conflicts Between the Baban Princes
DOI:
https://doi.org/10.26750/Vol(9).No(3).Paper9Keywords:
Baban Emirate, Influence, Disputaton, Ottoman, Iranian.Abstract
It has been obvious that the Baban emirate was one of the most essential، prominent and dynamic Kurdish-emirate. Baban emirate was a wide area of ruling for a long time in the modern history of Kurdistan. It has played a significant role in the Kurdish History، mainly in the relation with the Othman empire and the different Iranian kingdoms. Since، it has been clearly seen that the Othman and Iranian powers used many different methods and tools against this emirate. One of these methods was to encourage the ruling members of Baban emirate fight against each other and create internal issues. At the sometime، these outside powers used the Baban princes for their own interests. The main aim of these outside political authorities was to prevent the expansion and growth of this Kurdish emirate. Accordingly، this research is written to enlighten and indicate the role of Othman and Iranian empires in the internal-conflicts of the Baban Princes.
References
ئه‌مین، نه‌وشیروان مسته‌فا(2015)، به ده‌م ڕێگاوه گوڵچنین/ چه‌ند بابه‌تێكی كۆمه‌ڵناسی، كتێبی یه‌كه‌م، به‌رگی دوه‌م، دار العربیة للعلوم ناشرون، بیروت.
ئه‌مین، نه‌وشیروان مسته‌فا(1998)، میرایه‌تی بابان له نێوان به‌رداشی ڕۆم و عه‌جه‌م دا، چاپه‌مه‌نی خاك، سلێمانی.
بابان، جه‌مال(2012)، سلێمانی شاره گه‌شاوه‌كه‌م به‌رگی یه‌كه‌م، چاپی دوه‌م، چاپخانه‌ی ئاراس، هه‌ولێر.
بابانی، عه‌بدوالقادر ڕۆسته‌م(1393هه‌تاوی)، ڕه‌وشی كوردان(مێژووی كوردستان)، وه‌رگێڕانی: كه‌ریم حیسامی، چاپی یه‌كه‌م، چاپه‌مه‌نی ته‌وه‌كولی ــ تاران.
باقی، محه‌مه‌د حه‌مه(2002)، میرنشینی ئه‌رده‌ڵان، بابان، سۆران له به‌ڵگه‌نامه‌ی قاجاریدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده، هه‌ولێر.
به‌رزنجی، ئه‌حمه‌د سه‌ید عه‌لی(2004)، محه‌مه‌د پاشای ڕه‌واندوز/ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له كه‌سایه‌تی و قۆناغی حوكمه‌كه‌ی له‌ڕوانگه‌ی ئایینی و ده‌روون ناسییه‌وه، چاپخانه‌ی شڤان، سلێمانی.
به‌گ، سالار عه‌بدوڵڵا ئه‌حمه‌د(2018)، ڕه‌وتی مێژووی فه‌رمانڕه‌وایانی بابان و بنه‌ماڵه‌ی خدربه‌گی، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی هه‌ڤاڵ، هه‌ولێر.
حسن، قادر محمد(2013)، هه‌ندێك له تایبه‌تمه‌ندیه مێژوویه‌كانی میرنشینی بابان، پرۆسیدینگی یه‌كه‌م كۆنفراسی ئه‌كادیمی نێوده‌وڵه‌تی ده‌رباره‌ی كورد و كوردستان له مێژوودا (كورد و كوردستان له‌سه‌رده‌می عوسمانی) دا، هه‌ولێر.
حوزنی، حوسێن(2007)، سه‌رجه‌می به‌رهه‌می حوسێن حوزنی، به‌رگی یه‌كه‌م، چاپی یه‌كه‌م، ده‌زگای چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی ئاراس، هه‌ولێر.
زه‌كی، محه‌مه‌د ئه‌مین(1939)، ته‌ئریخی سلێمانی و وڵاتی له ده‌وری زۆر قه‌دیمه‌وه تا ئه‌وه‌ڵی ئیحتیلال، چاپخانه‌ی النجاح، به‌غداد.
عه‌بدوڵڵا، نه‌جاتی(2021)، كوردستان و كێشه‌ی سنووری ئێرانی ــ عوسمانی(1639ــ1847ز)، چاپی یه‌كه‌م، وه‌شانخانه‌ی مادیار، سنه.
قه‌فتان، صالح(1969)، مێژووی گه‌لی كورد له كۆنه‌وه تا ئه‌مڕۆ، چاپخانه‌ی سلمان الاعضمي، به‌غداد.
كه‌ریم، مسته‌فا محه‌مه‌د(2014)، په‌یوه‌ندییه ده‌ره‌كییه‌كانی ئێران له سه‌رده‌می نادرشا ئه‌فشاری(1736ــ1747ز)، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی موكریانی، هه‌ولێر.
كه‌ریم، خالد مه‌حمود(2019)، باشوری كوردستان له كۆتاییه‌كانی سه‌رده‌می عوسمانیدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی كارۆ، سلێمانی.
مارف، عومه‌ر ئیسماعیل(2020)، دوازده سواره‌ی مه‌ریوان ڕۆڵ و كاریگه‌ری له‌ناو هێزی سه‌ربازی میرنشینی(بابان)دا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی كارۆ، سلێمانی.
مارف، عومه‌ر ئیسماعیل(2015)، ئه‌وڕه‌حمان پاشای بابان(1789ـ1813)، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی یاد، سلێمانی.
محه‌مه‌د، ئاكۆ بورهان(2018)، مێژووی میرنشینه كوردییه‌كان له چاخی نوێدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی چوارچرا.
هه‌روتی، سه‌عدی عوسمان(2013)، چه‌ند لایه‌نێكی مێژووی ڕامیاری و كۆمه‌ڵایه‌تی و ئابوریی كوردستان له‌سه‌رده‌می عوسمانییدا، بڵاوكراوه‌ی ئه‌كادیمیای كوردی، چاپخانه‌ی حاجی هاشم، هه‌ولێر.
ئه‌سكه‌نده‌ر، سه‌عد به‌شیر(2004)، سه‌رهه‌ڵدان و ڕوخانی سیسته‌می میرنشینی له كوردستان، وه‌رگێڕانی: جه‌وهه‌ر كرمانج، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی داناز، سلێمانی.
به‌گ، حسێن نازم(2013)، مێژووی میرایه‌تیی بابان، وه‌رگێڕانی: حسێن حسن كه‌ریم و سدیق ساڵح، چاپخانه‌ی شڤان، سلێمانی.
بوركان، كه‌مال(2008)، كورد و كوردستان، وه‌رگێڕانی: علی فه‌تحی، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی مناره، هه‌ولێر.
جه‌لیل، جه‌لیلی(1987)، كورده‌كانی ئیمپراتۆریه‌تی عوسمانی، وه‌رگێڕانی: كاوس قه‌فتان، ده‌زگای ڕۆشنبیری و بڵاوكردنه‌وه‌ی كوردی، بغداد.
ڕیچ، كلودیوس جه‌میس(2012)، گه‌شنتامه‌ی ڕیچ بۆ كوردستان1820، وه‌رگێڕانی: محه‌مه‌دی حمه باقی، چاپی پێنجه‌م، ده‌زگای چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی موكریان، هه‌ولێر.
فره‌یزه‌ر، جیمس بیلی(2020)، گه‌شته‌كه‌ی فره‌یزه‌ر به كوردستان و میزۆپۆتامیادا له ساڵی 1836زاینی، وه‌رگێڕانی: نه‌وزاد ساڵح ڕه‌فعه‌ت، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی پیره‌مێرد، سلێمانی.
ڤاسیلیه‌ڤا، ی . ئی(2009)، كوردستانی خوارووی ڕۆژهه‌ڵات/ له سه‌ده‌ی حه‌ڤده‌وه تا سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی نۆزده/ كورته‌یه‌كی مێژووی میرنشینانی ئه‌رده‌ڵان و بابان، وه‌رگێڕانی: ڕه‌شاد میران، چاپی دوه‌م، ده‌زگای چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی ئاراس، هه‌ولێر.
كوردستانی، مه‌ستووره‌ی(2002)، مێژووی ئه‌رده‌ڵان، وه‌رگێڕان و لێكۆڵینه‌وه‌ی: هه‌ژاری موكریانی، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده، هه‌ولێر.
نورس، علاء موسی كاظم(2017)، فه‌رمانڕوایی مه‌مله‌كه‌كان له عێراق(1750ــ1831ز)، وه‌رگێڕانی: عوسمان عزیز عه‌للاف، ناوه‌ندی توێژینه‌وه‌ی جه‌میل ڕۆژبه‌یانی، چاپخانه‌ی تاران.
نیبور(2013)، گه‌شتی نیبور بۆ عێراق له سه‌ده‌ی هه‌ژده‌دا، وه‌رگێڕانی: هه‌ندرێن عه‌بدولڵا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی موكریانی، هه‌ولێر.
الجاف، حسن كريم(2008)، الوجيز في تاريخ ايران، الجزء الثالث، الطبعة الثانية، مطبعة مؤسسة ئاراس، اربيل.
ڕؤوف، عماد عبدالسلام(2012)، دراسات وثائقية في تاريخ الكرد وحضارتهم، دار الزمان للطباعة والنشر، الطبعة الأولى، دمشق ــ سوريا.
عبدالله، ايناس سعدي(2014)، تاريخ العراق الحديث 1258ــ1918، دار ومكتبة عدنان للطباعة والنشر، بغداد.
العزاوي، عباس(2000)، شهرزور السلیمانیة(اللواء و المدینة)، تحقیق: محمد علي القره‌داغي، الطبعة الاولی، مطبعة السالمی، بغداد.
هروتي، سعدي عثمان(2008)، كوردستان والامبراطورية العثمانية/ دراسة في تطور سياسة الهيمنة العثمانية في كوردستان، مؤسسة موكرياني للنشرــ اربيل، الطبع الاول، مطبعة خاني، دهوك.
باشا، احمد جودت(1308)، تاريخ جودت، ترجمة: عبدالقادر افندى، المجلد الاول، مطبعة جريدة، بيروت.
الكركوكلي، ڕسول(دون تاريخ الطبع)، دوحة الوزراء في تاريخ وقائع بغداد الزوراء، ترجمة موسى كاظم نورس، مكتبة النهضة، بغداد.
بایبوردی، حسین(1349)، تاریخ پناهندگان ایران( از عصر صفویه تا اواخر قاجاریه)، انتشارات وحید، تهران.
سنندجی(فخرالكتاب)، میرزا شكرالله(1375)، تحفه ناصری در تاریخ و جغرافیای كردستان، مقابله و تصحیح: دكتر حشمت الله طبیبی، انتشارات امیر كبیر، چاپ دوم، تهران.
شمیم، علی اصغر(1384)، ایران در دوره سلطنت قاجار، چاپ11، مؤسسه انتشارات مدیر، تهران.
نیا، فریدون اسلام(1383)، نگاهی به تاریخ ایران بعد از اسلام، چاپ اول، انتشارات حسینی اصل، ارومیه. 5ـ پیتراوری، و دیگران(1387)، تاریخ ایران كمبریج، ترجمه: تیمور قادری، چاپ سوم، جلد هفتم(قسمت دوم)قاجاریه، انتشارات مهتاب، تهران.
به‌رزنجی، عثمان عبدول معروف(1995)، ڕۆڵی شاری سلێمانی له ئه‌ده‌بیاتی كوردی دا تاكۆتایی سه‌رده‌می بابانه‌كان، نامه‌ی ماسته‌ر، كۆلیجی ئاداب، زانكۆی سه‌ڵاحه‌ددین.
حاجی، نعمه‌ت شه‌هاب(2006)، كوردستانی ڕۆژهه‌ڵات له سه‌رده‌می فه‌رمانڕه‌وایی زه‌ندییه‌كان، نامه‌ی ماسته‌ر، كۆلێژی ئاداب، زانكۆی سه‌ڵاحه‌ددین ــ هه‌ولێر.
خدر، عمر خدر(2013)، میرنشینی ئه‌رده‌ڵان(1799ــ1867ز)، نامه‌ی ماسته‌ر، كۆلێژی ئه‌ده‌بیات، زانكۆی سه‌لاحه‌دین ــ هه‌ولێر.
عه‌بدولقادر، نازناز محه‌مه‌د(2001)، میرنشینی یه‌كانی كوردستانی ڕۆژهه‌ڵات له‌سه‌رده‌می فه‌رمانڕه‌وایی قاجاره‌كاندا، نامه‌ی ماسته‌ر، كۆلێژی ئاداب، زانكۆی سه‌لاحه‌دین.
محمود، نعمت علی(2015)، میرنشینی ئه‌رده‌ڵان و ده‌وڵه‌تی قاجاری ، نامه‌ی ماسته‌ر، فاكه‌لتی ئاداب، زانكۆی سۆران.
محه‌مه‌د، ئاكۆ بورهان(2008)، میرنشینی بابان، مێژوو(گۆڤار)، ژماره(6).
صوفی، علی ڕضا و پور، صالح امین(1392)، بازخوانی و بررسی اسنادی تاریخی درباره نقش طایفه بابان در ڕوابط ایران و عثمانی، دو فصلنامه پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران، سال اول، شماره سوم.
صاڵح، یاسین صابر: ئینسایكلۆپیدیای گشتی، چاپی یه‌كه‌م، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م، سلێمانی.
الكيالي، عبدالوهاب واخرون(1994)، موسوعة سياسة، الجزء الثالث، المؤسسة العربية للدراسة والنشر، بيروت.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Journal of University of Raparin
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
