Darbandy tribe in south of Kurdistan

Its an oral, social and historical research

Authors

  • Abubakr Qadr Ahmed History Department, College of Education, Koya University, Koya, Erbil, Kurdistan Region, Iraq.
  • Qaraman Nadir Shekh Bzeny History Department, College of Education, Koya University, Koya, Erbil, Kurdistan Region, Iraq.

DOI:

https://doi.org/10.26750/Vol(11).No(5).Paper14

Keywords:

Darbandians, South of Kurdistan, Tribe, Kirmashan, Kalhuri dialect, Nawdarwand district

Abstract

This research refers to the details and the origin of Darbandians life, and their first coming in Kirmashan region. This ethnic group perform themselves differently as they compared to their surrounding  area in the fields of style and culture.

They speak in Kalhurr dialect, They migrated from Nawdarwand of Kirmashan towards the west of Iran border until they arrived their in habited area which includes thirty four villages in different areas, Now, Segrdkan sub-district and its surrounding is considered as the center of Darbandians living. Meanwhile, this research highlights the factors behind the immigration and disperse of Darbandians in the second half of the century and the beginning of the century from their hometown.The main factor can be seen in the conflict between the major authorities on Iran land, the war and the chaos in border districts is another factor and the policy of persecution is another factor.

The research also refers to the ways of their coming and arrival to the first settlement place where includes the villages of (Omargwmbat, Gorqaraj, kanilala, and segrdkan), then their spread to the other villages, after that referring to the major clans and the families of darbandians.

References

باجەلان: مەزاهر. (2014) ئێلی باجەلان لەسەفەویەکانەوە تا کۆتایی قاجارەکان، و: جەلیل مورادی و کاروان عوسمان خەیات، سلێمانی، چاپی یەکەم، چاپخانەی گەنج.

باوەڕ: ئەحمەد. (٢٠١٧)، مێژوی خانەقی- مێژوی میرایەتی باجەڵان- مەلا ئەحمەدی جوانڕۆیی، بەرگی دوەم، سلێمانی، چاپخانەی تاران.

بەحرکەیی: مەلا تاهیر مەلا عەبدوڵا. (٢٠١٦)، مێژوی زانایانی کورد، بەرگی یەکەم، هەولێر، چاپی یەکەم، چاپخانەی تەفسیر.

- تەقوش: محەمەد سوهێل. (2012)، مێژوی دەوڵەتی سەفەوی، و: شاخەوام محەمەد، هەولێر، چاپی دوەم، چاپخانەی ڕۆژهەڵات.

جاف:خالید عه‌لی موراد،(2021).ته‌كیه‌وخانه‌قا دێرینه‌كانی كه‌ركوك،به‌رگی دوه‌م،چاپی یه‌كه‌م،ته‌قته‌ق،چاپخانه‌ی ئاكام.

ڕێبین: کاروان عوسمان خەیات. (٢٠١٤)، دیداری ڕەشید باجەڵان، سلێمانی، چاپی یەکەم، چاپخانەی گەنج.

زەکی: محمد ئەمین. (2004)، خولاسەیەکی تاریخی کورد و کوردستان، سلێمانی، چاپی دوەم، چاپخانەی چاپخانە و ئۆفیسی شڤان.

سایكس: مارك، (2022)، هۆزه‌ كورده‌كانی ئیمپراتۆریای عوسمانی، وه‌رگێڕانی: نه‌جاتی عه‌بدوڵا، چاپی یه‌كه‌م، سلێمانی، چاپخانه‌ی تاران.

سه‌رگه‌ینیڵی: محه‌ممه‌د حه‌سه‌ن، (2019)، هۆزی ئاكۆ له‌نێوان مێژوی كۆن و نوێدا، به‌رگی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.

سۆن: مێجەر.ئی.بی. (٢٠٠٧)، چەند سەرنجێک دەربارەی هۆزەکانی کوردستانی خوارو، و: نەجاتی عەبدوڵا، سلێمانی، چاپخانەی شڤان.

سێیڤری:ڕاجر،(2006)،ئێرانی سه‌رده‌می سه‌فه‌وی، و: سه‌لاحه‌دین ئاشتی، سلێمانی، چاپخانه‌ی شڤان.

شێخ بزێنی:م.سه‌عد فاروق یوسف، (2015)، هۆزی شێخ بزێنی، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی زانكۆی سه‌لاحه‌دین.

شێخانی: سه‌عدوڵا، (2012)، داری بنه‌ماڵه‌ی خزمانی شێخانی، به‌رگی یه‌كه‌م، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی شه‌هاب.

شوانی: د. ڕه‌فیق، (2016)، هۆزو ناوچه‌ی شوان، به‌رگی یه‌كه‌م، عێراق، چاپخانه‌ی (رۆی) بۆ چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌.

قاسملو: د.عه‌بدولره‌حمان، (2007)، كوردستان و كورد، و: عه‌بدوڵڵا حه‌سه‌ن زاده‌، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.

موکریانی: گیو. (١٩٩٩)، فەرهەنگی کوردستان، هەولێر، چاپی یەکەم، چاپخانەی دەزگای ئاراس.

مەکداول: دیڤید. (2019)، مێژوی هاوچەرخی کورد، و: ئەبوبەکر خۆشناو، هەولێر، چاپی سێیەم، چاپخانەی ناوەندی ئاوێر.

نەوار: عەبدولعەزیز سولەیمان. (2020)، مێژوی گەلانی ئیسلامی لەچەرخی نوێدا، و: مستەفا سەعید علی، سلێمانی، چاپی یەکەم، چاپخانەی چوارچرا.

های: ده‌بلیو ئاڕ، (2016)، دو ساڵ له‌ كوردستان، و: لوقمان باپیر، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.

ئه‌حمه‌د- مراد:د.ئیبراهیم خه‌لیل – خه‌لیل عه‌لی، (2011)، (مێژوی ئێران و توركیا) توێژینه‌وه‌یه‌ك له‌ مێژوی تازه‌ و هاوچه‌رخ، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.

ئۆمەرگومبەتی: مەلا محەمەد ساڵح مەلا عومەر. (٢٠١٩)، عەشیرەتی دەربەندی و مەلاکانی، هەولێر چاپی یەکەم، چاپخانەی شەهاب.

ئیدمۆندس: سیسیل جۆن، (2004)، كورد تورك عه‌ره‌ب، و/ حامید گه‌وهه‌ری، هه‌ولێر، چاپی دوه‌م، چاپخانه‌ی ده‌زگای ئاراس.

ئیلنجاغی: ئاراس. (٢٠١٤)، سێگردکان و سێبەرنشینەکان، سلێمانی،چاپی یەکەم، چاپخانەی یاد.

ئیلنجاغی:ئاراس، (2014)، زێوده‌ر، چاپی یه‌كه‌م، سلێمانی، چاپخانه‌ی یاد.

دوه‌م: سه‌رچاوه‌ عه‌ره‌بیه‌كان

الجاف: حسن کریم. (٢٠٠٨)، موسوعة تاریخ ایران السیاسي من بدایة الدولة الصفویة الی نهایة الدولة القاجاریة، المجلد الثالث، بیروت، الطبعة الاولی، مطبعة الدار العربیة للموسوعات.

الزبیدي: کریم مطر حمزة. (بدون سنة طبع)، تاریخ ایران الحدیث، بدون مکان طبع.

خورشید: فٶاد حمە. (١٩٧٩)، العشائر الکردیة، بغداد، مطبعة الحوادث.

العزاوي: عباس، (ب.س)، عشائر العراق, المجلد الاول, جزء 1-2, بيروت, مكتبة الحضارات.

فتحي:گۆران، (2013)، مدينة كركوك موجزتاريخ المساجد والجوامع والتكايا والخانقاهات وكبار رجال الدين فيها, ت/ د.كمال غمبار، الطبعة الاولى, بدون مكان الطبع.

لیرخ: ب. (١٩٩٤)، دراسات حول الاکراد وأسلافهم الخالديين الشماليين، ت/ د.عبدي حاجی، حلب، الطبعة الاولی، منشورات مکتبة خاني.

مراد:خليل علي, (2005), مختارات من كتاب الموصل وكركوك في الوثائق العثمانية, السليمانية, مطبعة شڤان

مکاریوس: شاهین. (٢٠٠٣)، تاریخ ایران، القاهرة، مطبعة دار الافاق العربیة.

ولبر: دونالد. (١٩٨٥)، ایران ماضیها وحاضرها، ت/ الدکتور عبدالنعیم محمد حسنین، مصر، الطبعة الثانیة، مطبعة النهضة.

سێیه‌م: سه‌رچاوه‌ فارسییه‌كان

آشتيانی: عباس اقبال. (٢٠٠٩)، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، چاپ ششم، نگارستان کتاب.

چواره‌م: ڕۆژنامه‌كان

جه‌لال: ڕۆژگار،(2006)،(قه‌ره‌ناو) شاره‌وانی خاڵخالان، ڕۆژنامه‌ی تاك، ژماره‌ (23)، سلێمانی، چاپخانه‌ی عه‌لی كه‌مال.

ساڵح:پشتیوان،(2006)، گوندی موخه‌ڕه‌س، ڕۆژنامه‌ی تاك، ژماره‌(15)، سلێمانی، چاپخانه‌ی عه‌لی كه‌مال

فه‌تحوڵا:ئاراس.ع، (2005)، شوێنی جوگرافیاو مێژوی گوندی سێگردكان، ڕۆژنامه‌ی تاك،ژماره‌(5)،سلێمانی، چاپخانه‌ی عه‌لی كه‌مال.

ئه‌مین:كاكه‌خان نه‌سره‌دین، (2006)،مامۆستا مه‌لا سدیق گه‌رمكی و (63) ساڵ وانه‌وتنه‌وه‌ و خزمه‌تكردنی ئاینی ئیسلام، ڕۆژنامه‌ی تاك، ژماره‌(14)، سلێمانی، چاپخانه‌ی عه‌لی كه‌مال.

پێنجه‌م: چاوپێكه‌وتنه‌كان

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (عه‌باس حه‌مه‌ عوسمان) له‌ 5/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (محه‌مه‌د حه‌مه‌ده‌مین مه‌ولود) له‌ 7/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (حه‌مه‌ده‌مین مسته‌فا قادر(حه‌مه‌ده‌مین شیرین)) له‌ 10/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (عه‌باس ئه‌حمه‌د مه‌ولود) له‌ 13/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (ئیبراهیم عه‌لی ئه‌حمه‌د) له‌ 13/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (صاڵح حه‌مه‌ حه‌مه‌سور) له‌ 15/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (عومه‌ر حه‌مه‌ده‌مین عه‌لی) له‌ 16/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (ڕه‌شید حه‌مه‌ده‌مین مه‌ولود) له‌ 18/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (عوسمان حه‌مه‌ده‌مین عه‌لی) له‌ 20/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (محه‌مه‌د حه‌سه‌ن ئه‌حمه‌د) له‌ 20/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (محه‌مه‌د قادر ڕه‌شید(لاله‌ محه‌مه‌د)) له‌ 21/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (عومه‌ر حه‌مه‌ده‌مین محه‌مه‌د(عومه‌ر حه‌مه‌ده‌مین ئامین)) له‌ 23/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (ئیسماعیل حه‌مه‌ده‌مین عه‌لی) له‌ 23/4/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (جه‌لال حه‌مه‌نوری عومه‌ر) له‌ 8/5/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (ئه‌سعه‌د ڕه‌زا یوسف) له‌ 18/5/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (عه‌زیز سه‌عید سه‌عدون) له‌ 21/5/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (خالید حوسێن ڕه‌زا) له‌ 21/5/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (محه‌مه‌د سه‌عید ڕه‌زا) له‌ 21/5/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (سلێمان حه‌مه‌خان سه‌عید(ئاسۆ قه‌ره‌ناوی)) له‌ 24/5/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (ئیسماعیل ئه‌حمه‌د قادر) له‌ 31/5/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (فه‌خره‌دین محه‌مه‌د كه‌ریم(حاجی فه‌خره‌دین)) له‌ 31/5/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (ئه‌بویه‌كر صاڵح ئیبراهیم خه‌فه‌ت) له‌ 17/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (نیعمه‌ت ئه‌مین فه‌تحوڵا(نیعمه‌ت زه‌حمه‌تكێش)) له‌ 18/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (سه‌رهه‌د حه‌مه‌عه‌لی ئۆمه‌ر) له‌ 20/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (محه‌مه‌د حه‌مه‌ڕه‌سوڵ حه‌سه‌ن) له‌ 20/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (عه‌بدوڵا صدیق صاڵح) له‌ 20/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (عومه‌ر ئه‌حمه‌د عه‌لی) له‌ 22/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (عه‌بدوڵا سه‌عید محه‌مه‌د) له‌ 23/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ئیبراهیم) له‌ 23/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (حوسێن نه‌جم حوسێن) له‌ 23/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (محه‌مه‌د قادر حه‌مه‌ده‌مین) له‌ 24/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (حه‌سه‌ن حه‌مه‌ده‌مین محه‌مه‌) له‌ 28/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (خه‌یره‌دین مه‌جید ئه‌حمه‌د) له‌ 28/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (سه‌ركه‌وت هادی عه‌بدولڕه‌حیم) له‌ 28/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (ئه‌نوه‌ر نه‌جم حوسێن) له‌ 30/6/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د عه‌بدوڵا) له‌ 1/7/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (حوسێن عه‌لی قه‌مبه‌رعه‌لی یارمحه‌مه‌د) له‌ 5/7/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ئه‌سه‌دوڵا(محه‌مه‌د سابت)) له‌ 5/7/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (عه‌لی جه‌عفه‌ر سه‌رمه‌ستی) له‌ 6/7/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ئه‌سه‌دوڵا(محه‌مه‌د سابت)) له‌ 5/7/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (جومعه‌ عومه‌ر حه‌مه‌ده‌مین ده‌ربه‌ندی) له‌ 9/8/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (عه‌لی محه‌مه‌د مه‌ولود) له‌ 16/8/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (جومعه‌ محه‌مه‌د نه‌جم كانی له‌له‌یی) له‌ 18/8/2022

چاوپێكه‌وتنی توێژه‌ر له‌گه‌ڵ (ڕه‌ئوف صاڵح حه‌مه‌ده‌مین) له‌ 11/11/2022

Published

2024-10-29

How to Cite

Qadr Ahmed, A., & Nadir Shekh Bzeny, Q. (2024). Darbandy tribe in south of Kurdistan: Its an oral, social and historical research. Journal of University of Raparin, 11(5), 350–379. https://doi.org/10.26750/Vol(11).No(5).Paper14

Issue

Section

Humanities & Social Sciences