Iraq's Economic Situation Between 1988-1991 in Southern Kurdistan
DOI:
https://doi.org/10.26750/Vol(9).No(1).Paper2Keywords:
Revolution, Iraq, Economy, Collapse.Abstract
The economic situation in Iraq between 1988 and 1991 affected the March 1991 uprising in southern Kurdistan، including research that included several important aspects، discussing the economic impact of both the First and Second Gulf Wars، which has caused a major disaster for Iraq's economic infrastructure and the disintegration of Iraq's financial، administrative، military and service institutions، Including the economic crisis، the spread of hunger، poverty، disease، corruption، bribery
and many bad subjects that the Iraqi state has suffered from major disasters، all of which have led to the importance of the uprising، this study consists of three parts. In the first part، the impact of the Iraq-Iran war on Iraq's economy is discussed، and in the second part، the war on the invasion of Kuwait by Iraq and its consequences is explained. The third part is the effect of decision 661 that the security council imposed on Iraq as an economic blockade that completely destroyed the economic and social life of The people of Iraq and Kurdistan.
References
ئەندرسن و ستانسفێڵد، لیام، كاریپ (2008)، ئایندەی عێراق- دیكتاتۆری دیموكراسی یان دابەشبون، وەرگێڕان: كامیار (خەتاب) سابیر و دڵشاد حەمە، چاپخانەی ڕەنج، سلێمانی.
ئیسماعیل، سەلام حەوێز (2001)، كوردستانی باشور لە شۆڕشی چەكدارییەوە بۆ ڕاپەڕینی ئازاری نەوەد و یەك، چاپی یەكەم، چاپخانەی ئازادی، هەولێر.
بابانزادە، كامەران جەمال (2007)، ڕێككەوتننامەی جەزائیر و ڕەهەندەكانی لەسەر كێشەی كورد لە باشوری كوردستان، چاپخانەی كەمال، سلێمانی.
بریمەر، پۆڵ (2012)، ساڵەكەم لە عێراق، وەرگێڕان: محمد چیا، چاپی سێیەم، چاپخانەی چوار چرا، سلێمانی.
تەقوش، محەمەد سوهەیل (2021)، مێژوی نوێ و هاوچەرخی عێراق، وەرگێڕان: سەربەست جیهاد، ناوەندی ئاوێر بۆ چاپ و بڵاوكردنەوە، هەولێر.
حسین، ڕزگار (2007)، گەڕانەوە بۆ ئەوكات، ڕۆژنامەی دیكۆمێنتاری ڕاپەڕینی 5ی ئازار، ژمارە (1).
ڕەسوڵ، فاتیح (2007)، لە پێناو دەستەڵاتدا، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر.
ڕەشید، ڕێبوار (1991)، پرۆژەی كوردستان و گرەو لەسەر ئەسپی تۆپیو، سوید.
ڕێباز (1991)، نركەی كوردستان (بەر لە ڕاپەڕین، لەگەڵ ڕاپەڕین، دوای ڕاپەڕین)، بێ چاپ،
ستانسفیڵد، گەراس ئار. ڤی (2010)، كوردستانی عێراق، پەرەسەندنی سیاسی و پێشكەوتنی دیموكراسی، وەرگێڕان: یاسین سەردەشتی، چاپخانەی سیما، سلێمانی.
عەزیز، نیازی حەمە (1992)، نەعرەتی بیتوێن ڕاپۆرتێكی ڕۆژنامەنوسیانەیە سەبارەت بە پێنجی ئاداری 1991، بێ چاپ، بێ شوێنی چاپ.
عەلائەددین، دلاوەر عەبدولعەزیز (2007)، لۆبیكردن بۆنەتەوەیەكی بێ دەوڵەت، چاپی یەكەم، بێ شوێنی چاپ.
عزەتی، عزەت الله (2013)، كوردستان (لێكۆڵینەوەیەكی جیۆپۆلەتیكیە دەربارەی عێراق و ئێران)، وەرگێڕان: هاوڕێ یاسین و محەمەد ئەمین، چاپخانەی چوارچرا، سلێمانی.
عمر ڕاجی (2005)، ڕۆژی شۆڕش، وەرگێڕان: سیاو محمود و كاوە سەباح، چاپخانەی ڕون، سلێمانی.
كاپلان و كریستۆل، لورانس، ولیەم (2007)، جەنگی عێراق و ستەمكاری سەدام و پەیامی ئەمریكی، وەرگێڕان: عەبدولكەریم عوزێم، چاپخانەی شڤان، سلێمانی.
كۆچیرا، كریس (2013)، بزوتنەوەی نەتەوەیی كورد و ویستی سەربەخۆیی، وەرگێڕان: حسن ڕەستگار، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.
كۆگلن، كۆن (2014)، صدام و ژیانی نهێنی، وەرگێڕانی: لوقمان باپیر، چاپی سێیەم، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.
لیزنبێرگ، مایكڵ (2011)، ئەنفال لە كوردستانی عێراق، وەرگێڕان: كارزان محەمەد، بڵاوكراوەی ئەكادیمیای هۆشیاری و پێگەیاندنی كادیران، سلێمانی.
مار، فیبی (2011)، مێژوی نوێی عێراق، وەرگێڕانی: حەمە شەریف حەمە غەریب و شێركۆ ئەحمەد حەوێز، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.
مەسیفی، كاروانی ئەنوەر (2011)، صدام حسین و پانۆڕامای سیاسەتی خوێناوی، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.
محمد، خالید ئیبراهیم (2015)، (4/3)ی چواری ئادار، چاپخانەی كەمال، بێ شوێنی چاپ.
مستەفا، ئاراس عبدالرحمان (2009)، ڕاپەڕینی ئاداری 1991 لەباشوری كوردستان، چاپخانەی حەمدی، سلێمانی.
مستەفا، ئاراس عبدالرحمان (2018)، هۆكارەكانی سەرهەڵدان و خۆئامادەكردنی پارت و ڕێكخراوە كوردییەكان بۆ ڕاپەڕینی ئاداری (1991)، بەرگی یەكەم، چاپخانەی كارۆ، سلێمانی.
مكی، ساندرا (2009)، دۆسیەی نهێنی سەركردەكانی عەرەب، وەرگێڕان: ئومید تۆفیق، چاپخانەی سایە، سلێمانی.
نورەدین، بوار (2011)، ئەستێرەی سور، چاپی دوەم، چاپخانەی كارۆ، سلێمانی.
هەیكەل، محەمەد حەسەنەین (2010)، جەنگی كەنداو و گومانەكانی سەركەوتن، وەرگێڕانی عەلی میرزا عارف، بەرگی یەكەم، چاپخانەی چوار چرا، سلێمانی
وۆچ، میدڵ ئیست (2004)، جینۆساید لە عێراقدا پەلاماری ئەنفال بۆ سەر كورد، وەرگێڕان: محەمەد حەمە ساڵح تۆفیق، چاپخانەی تیشك، سلێمانی.
أبوبكر، توانا قادر (2017)، بەرەی كوردستانی (1987- 1992)، نامەیەكی ماستەری بڵاونەكراوەیە پێشكەشی ئەنجومەنی كۆلێژی زانستە مرۆڤایەتییەكانی زانكۆی ڕاپەڕین كراوە.
صالح خلف صالح، أثار الاجتیاح العراقی للكویت علی العلاقات العراقیە- الامریكیە 1988-2008، ڕسالە ماجستیر غیر منشورەن تقدیم جامعە لەشرق الاوسط للدراسات العلیا، كلیە اداب، علوم السیاسیەن 2010.
مستەفا، ئاراس عبدالرحمن، (2016) بارودۆخی باشوری كوردستان لە چەند نامەیەكی ڕێكخستنە نهێنییەكانی یەكێتی نیشتمانی كوردستاندا (1990-1991)، گۆڤاری (زانكۆی ڕاپەڕین)، ژمارە (ژمارەی تایبەت).
خه‌یات،د. كه‌مال محمد سعید، باری ئابوری-)1998 (كۆمه‌ڵایه‌تی لادێی كوردستان چه‌ند سه‌رنجێك ده‌رباره‌ی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی لادێ(گۆڤاری سه‌نته‌ری لێكۆڵینه‌وه‌ی ستراتیجی) ژماره (4)ی ساڵی شه‌شه‌م سلێمانی، تشرینی دوه‌م.
تاڵه‌بانی، هیوا،(1993)، سیاسه‌تی ئابوری عێراق 1968-1990، سیاسه‌تی ده‌ولی(گۆڤار)، ژماره(3) ساڵی دوه‌م.
بێ نوسەر (2007)، ئەوان كێن (كوردۆی عەزیز بەگ)، گۆڤاری ڕانیە، ژمارە (19).
بێ نوسەر (1992)، پاشماوەی داستانی ڕاپەڕینی شاری ڕانیە لە ڕۆژی (6)ی ئازاری (1991)، ڕۆژنامەی (كوردستانی نوێ)، ژمارە (36).
بێ نوسەر (2008)، پێنجی سێ خاوەنی خەسڵەتەكانی ڕاپەڕینە، ڕۆژنامەی پێنجی سێ، ژمارە (2).
خدر، صالح عوسمان (1992)، ڕاپەڕینەكانی شارۆچكەی چوارقوڕنە لە (5/3/1991)، ڕۆژنامەی (كوردستانی نوێ)، ژمارە (36)، ساڵی یەكەم.
(ڕۆژنامەی بەرەی كوردستانی)، ژمارە 22، ساڵی (3)، تشرینی دوەمی 1990.
ڕێوان (1992)، داستانی ڕاپەڕینی شاری ڕانیە ڕۆژی 6 ی ئازاری 1991، ڕۆژنامەی (كوردستانی نوێ)، ژمارە (36)، ساڵی یەكەم.
شاوری، كوردە (2009)، ڕۆڵی شاورییەكان لە بەرپاكردن و سەركەوتنی ڕاپەڕینەكەی ڕانیە و دەوروبەری لە زمانی كوردە شاوریەوە، گۆڤاری (شمشارە)، ژمارە (46).
عەزیز، نیازی حەمە (2013)، یەكەم ئیزگەی سەربەخۆی دوای ڕاپەڕین چۆن دامەزرا، ڕۆژنامەی بروسك، ژمارە (2).
عەلی، ئەسعەد حمە (2007)، 5ی ئازار و چەند ڕاستیەك، ڕۆژنامەی (دیكۆمێنتاری ڕاپەڕینی 5ی ئازار)، ژمارە (1).
موكری (1992)، پانۆرامای جەنگی كەنداو، ڕۆژنامەی كوردستانی نوێ، ژمارە (15)، ساڵی یەكەم، سێ شەممە، (11)ی شوباتی.
الانصاری، مصطفی (1998)، العراق و الامم المتحدە انك المعلومات العراقی، بدون المكان الطبع.
تریب، تشارلز (2006)، صفحات من تاریخ العراق المعاصر، ترجمە: زینە جابر ادریس، الدار العربیە للعلوم، بیروت.
حبیب، كاظم (2013)، لمحات من عراق القرن العشرین، مطبعە اراس، اربیل.
الزهاوی، فاضل حرب (2004)، الخلیج و انتفاضە كردستان العراق، مطبعە ڕون، السلیمانیە.
سیمؤنس جینف (1999)، التنكیل بالعراق العقوبات القانون و العدالە، مركز دراسات الوحدە العربیە، بیروت.
شعبان، عبدالحسین (1994)، بانوراما حرب الخلیج، وثیقە و خبر، الطبعە الاولی، مطبعە دار البراق، لندن.
العنزی، محمد نایف (2013)، صفحات فی التاریخ السیاسی للكویت، الطبعە الثانیە، مكتبە افاق، بدون مكان الطبع.
الجلبی، فاضل،(1996) الاثار الاقتصادیە لغزو الكویت او صلیل (محرر)، الغزو العراقی للكویت الخبرات المستحلصە والخروج من الازمە، عمان، منزو الفكر العربی،.
الجمال، فاضل ،(1992) مأساە الخلیج الهیمنە الغربیە الجدیدە ، مكتبە مندبولی، القاهرە ،.
سهر، عبدالكریم جانی،(2007) حرب الخلیج الثانیە، دار الحصاد للنشر، دمشق،.
الطویلە، عبدالستار،(1990) ازمە الخلیج حرب أم سلام، مكتبە مندبولی، القاهرە،.
نصرە، عبدالله البستكی ،(2003) امن الخلیج من غزو العراق، بیروت،.
بوروس، ولیم وروبرت وندریم ،(1994) اسلحە الدمار الشامل، ترجمە دار الجلیل لنشر، عمان،.
كوتشیرا، كریس (2007)، الكتاب الاسود لصدام حسین، ترجمە: خسرو بوتانی، الطبعە الاولی، اربیل.
لوران بیر سالنجر واریك (د.س)، حرب الخلیج، الطبعە العاشرە، مطبعە العربیە فی كردستان العراق، بدون مكان.
مصطفی، نادیە محمود، وحسن نافعە، (محررون)،(1990) العدوان علی العراق خریطە ازمە ومستقبل امە، القاهرە، مركز البحوث والدراسات السیاسیە جامعە القاهرە.
الادهمی، محمد مظفر ،(1997) الطریق الی حرب الخلیج دوافع ومقدمات حرب امریكا ضد العراق، الاهلیە للتوزیع، عمان.
سعید، محمد السید ، (2005) الاحتلال الامریكی للعراق ورقە عمل حول مستقبل العراق، دار میریت.
الخالدی، ولید ، أزمه الخلیج الجزر والنتائج،( مجله الدراسات الفلسطينية) ، المجلد2، العدد5، شتاء 1991، ص3-23
United Nations Security Council Resolution 660, (1990) The Situation between Iraq and Kuwait, S/RES/660)
karsh, Efraim, (25 April 2002)The Iran- Iraq War1980-1988, osprey pubishing, 978-1841763712isbn. – “Cruze Gregory S. spring 1988, “Iran and Iraq” perspectives in confict, Military Reports 26.2018
(www.aljazeera.net)
https://www.bbc.com/arabic/middleeast/2014/04/140424_iraq_timeline
