Philosophical interpretation to the history in Nosherwan Mustafa’s perspective
Keywords:
Noshrwan Mustafa, Philosofical interpretation, causality and effectAbstract
Noshrwan Mustafa Emin ( 1944 -2017), commonly known as Noshirwan Mustafa, was a prominent Kurdish political figure and Peshmerga commander. He played an important role in the political life of southern Kurdistan as a Peshmarga commander and political activist. Therefore, the majority of Kurdish people may know him as a politician rather than as an author or historian. Pondering upon Noshrwan Mustafa’s history related writings, indicates that his contributions in that area is as significant as his political career. This research deals with a side of Noshrwan Mustaf’s history writing style, which is " philosophical interpretation to the history in Noshrwan mustaf’s perspective". It appears that Noshrwan Mustafa was aware of the philosophical iterepretations. They could easily be noticed in his historical books. He, however, did not rely on only one philosophical school of thought to analyze historical events. He appears to have taken into account a plethora of philosophical views to analyze history.
References
ئه‌مین، نه‌وشیروان مسته‌فا، 1997، له‌که‌ناری دانوبه‌وه بۆ خڕی ناوزه‌نگ، دیوی ناوه‌وه‌ی روداوه‌کانی کوردستانی عێراق 1975-1978، به‌رلین.
ئه‌مین، نەوشیروان مستەفا، 1998، میرایەتی بابان لەنێوان بەرداشی رۆم و عەجەم، كوردستان.
ئه‌مین، نه‌وشیروان مسته‌فا، 2007، کورد و عەجەم، مێژوی سیاسی کورده‌کانی ئێران، چاپی سێیه‌م، سه‌نته‌ری لێکۆڵینه‌وه‌ی ستراتیجی، سلێمانی.
ئه‌مین، نه‌وشیروان مسته‌فا، 2007، حكومەتی كوردستان، رێبه‌ندانی 1324- سه‌رماوه‌رزی 1325، کورد له‌گه‌مه‌ی سۆڤیه‌تی دا، چاپی سێیه‌م، سه‌نته‌ری لێکۆڵینه‌وه‌ی ستراتیجی، سلێمانی.
ئەمین، نەوشیروان مستەفا، 2012، بە دەم رێگاوە گوڵچنین، كتێبی یەكەم، چاپی دووەم، دار العربیة للعلوم ناشرون، بیروت.
ئەمین، نەوشیروان مستەفا، 2015، بە دەم رێگاوە گوڵچنین، چەند بابەتێكی كۆمەڵناسی، كتێبی یەكەم، بەرگی دووەم، دار العربیة للعلوم ناشرون، بیروت.
ئه‌مین، نه‌وشیروان مسته‌فا، 2019، بە دەم رێگاوە گوڵچنین، نەوەی دوەمی شاعیرانی قوتابخانەی بابان، كتێبی یەكەم، بەرگی سێیەم، چاپی یەكەم، چاپخانەی بنكەی ژین، سلێمانی.
نوره‌دین، بوار، 2011، ئه‌ستێره‌ی سوور، چاپی دووه‌م، چاپخانه‌ی کارۆ، سلێمانی.
عەلی، جەعفەر، 2018، كاریزما وەك بزوێنەری مێژوو، چاپخانەی كارۆ، سلێمانی.
رەحمانیان، داریوش، 2016، فەلسەفەی مێژوو، چەردەیەك لەسەر دەستەواژەی فەلسەفەی مێژوو، بنەماكانی زانستی مێژوو، و: جەلیلی مورادی، چاپی یەكەم، چاپخانەی تاران، سلێمانی.
سابیر، ڕەحیم، 2005، فەلسەفەی مێژوو، چاپی دووەم، چاپەمەنی گەنج، سلێمانی.
عەبدولكەریم، سەلام (وەرگێڕان و ئامادەكردن )، 2009، دەربارەی فەلسەفەی مێژوو... زانستی مێژوو، چاپی یەكەم، چاپەمەنی گەنج، سلێمانی.
شەریعەتی، عەلی، 2016، فەلسەفەی مێژوو، و:توانا حەمەد رەسول، چاپی یەكەم، چاپخانەی تاران، سلێمانی.
بن خلدون، عبدالرحمان، 2016، موقەدیمەی ئیبن خەلدون، و: سەعید بەشیر، بەرگی یەكەم، چاپی یەكەم، چاپەمەنی گەنج، سلێمانی.
كۆمەڵێك نووسەر، 2017، مێژوو، تێگەیشتن لە ڕابردوو بۆ ڕۆشنكردنەوەی داهاتوو، زنجیرەی دۆسیەكانی سەردەم، زنجیرەی 27، و: چەند وەرگێڕێك، چاپی یەكەم، چاپخانەی سەردەم، سلێمانی.
مۆنتیسكۆ، بێ ساڵی چاپ، رۆحی یاساكان، و: ئیدریس شێخ شەرەفی، چاپی دووەم، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر.
لەتیف، چیا (ئامادەكردن)، 2009، ژیان ونهێنی نەوشیروان مستەفا، ، بەرگی دووەم، چاپی یەكەم، بێ شوێنی چاپ.
البدلیسي، شرف خان، 2006، شرفنامه في تاریخ الدول وا‌لإمارات الکردیة، الجذء الأول، دار الزمان، سوریا.
ج.ویدجری، البان، دون سنة طبع، المذاهب الكبری في التاریخ من كونفوشیوس الی تونبي، ترجمة: ذوقان قرقوط، دار القلم، بیروت.
الدوري، عبدالعزیز، دون سنة طبع، تفسیر التاریخ، مكتبة النهضة، مطبعة الارشاد – بغداد.
الملاح، هاشم یحیی، 2007، المفصل فی فلسفة التاریخ، الطبعة الاولی، دار الكتب العلمیة، بیروت.
لوبون، غوستاف، 1954، فلسفة التاریخ، ترجمة: عادل زعیتر، دار المعارف، مصر.
نصر اللە، سعدون، 2007، المدخل الی علم التاریخ، الطبعة الاولی، دار النهضة العربیة، بیروت.
یزبك، قاسم، 1990، التاریخ و منهج البحث التاریخی، الطبعة الاولی، در الفكر اللبنانی، بیروت.
محەمەد، كامەران، لێكدانەوەی ماركسی بۆ مێژوو، كۆچ (گۆڤار)، ژمارە (11-12)، پایز و زستانی2009.
صالح، صدیق، كەشكۆڵێكی دەستنووسی نەوشیروان مستەفا ئەمین، ژین، ژمارە (9)، ساڵی نۆیەم، كانوونی یەكەمی2017.
كریم، محمد صباح، 2009، المؤریخ حسین حزنی موكریانی مؤلفاته و منهجه فی كتابة التأریخ، دراسة تحلیلیة نقدیة، ریسالة الماجستیر، كلیة الاداب، جامعة صلاح الدین- أربیل.
چاوپێكەوتنی توێژەر لەگەڵ مەحمود رەزا، 4ی ئابی 2019، سلێمانی.
بەرنامەی دۆكۆمێنتاری: لە نێوان مەولانا خالید و نەوشیروان مستەفادا"، دیاری خالید (نووسین و ئامادەكردن) ، knn، كەناڵی ئاسمانی، 26ی ئایاری 2017. لینكی بەرنامەكە:
https://m.youtube.com/watch?v=5kbvynaenq0
https://m.youtube.com/watch?v=2cp-qthyqq0
